પ્રભુ શ્રી રામ તેમના ભાઈઓમાં સૌથી મોટા હતા, પરંતુ તેમની એક બહેન તેમના કરતા મોટી હતી, જેના વિશે લોકો જાણતા નથી. દક્ષિણ ભારતમાં પ્રચલિત રામાયણ કથામાં ભગવાન શ્રી રામની મોટી બહેનનો પણ ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે.
શાંતા દેવી મંદિર
આજ સુધી આપણે બધા સાંભળતા આવ્યા છીએ કે રાજા દશરથને 4 બાળકો હતા, જેમાંથી શ્રી રામ સૌથી મોટા હતા. પરંતુ વાસ્તવમાં રાજા દશરથ 4 નહિ પણ 5 બાળકોના પિતા હતા. તેમના પાંચમા બાળકનો ઉલ્લેખ ન તો વાલ્મીકિ રામાયણમાં કે ન તો રામચરિતમાનસમાં છે. પરંતુ દક્ષિણ ભારતમાં પ્રચલિત રામાયણ કથામાં રાજા દશરથના પાંચમા સંતાનનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે.
દક્ષિણ ભારતમાં પ્રચલિત રામાયણ કથા અનુસાર, રાજા દશરથની સૌથી મોટી સંતાન એક પુત્રી હતી, જે ભગવાન રામ કરતાં મોટી હતી. તેનું નામ શાંતા દેવી હતું અને તે રાજા દશરથ અને માતા કૌશલ્યાની પુત્રી હતી. તેણી પાસે હિમાચલ પ્રદેશના કુલ્લુથી લગભગ 50 કિમીના અંતરે આજે પણ એક મંદિર છે, જ્યાં તેણી તેના પતિ સાથે પૂજાય છે. અહીં જાણો રાજા દશરથની પુત્રી સાથે જોડાયેલી આ વાર્તા.
આ છે વાર્તા
દંતકથા અનુસાર, જ્યારે રાજા દશરથની પુત્રી શાંતા દેવીનો જન્મ થયો, ત્યારે અયોધ્યામાં દુકાળ પડ્યો. 12 વર્ષ સુધી દુકાળની સ્થિતિ હતી. જેના કારણે લોકોને પણ ભારે હાલાકી ભોગવવી પડી હતી. ત્યારે ચિંતિત રાજા દશરથને સલાહ આપવામાં આવી કે જો તે શાંતાને દાન આપે તો દુષ્કાળની સ્થિતિ ટળી શકે છે. પ્રજાના કલ્યાણ માટે, રાજા દશરથ અને કૌશલ્યાએ તેમની પ્રિય અને ગુણવાન પુત્રી અંગદેશના રાજા રોમપદ અને વર્શિણીને દાન કરી દીધી કારણ કે તેમને કોઈ સંતાન ન હતું.
વર્શિની માતા કૌશલ્યાની બહેન હતી. રાજા રોમપદ અને વર્ષિનીએ શાંતાનું ખૂબ જ પ્રેમથી પાલન-પોષણ કર્યું અને તે પછી શાંતાને અયોધ્યાની નહીં પણ અંગદેશની રાજકુમારી કહેવામાં આવી. જ્યારે તે મોટી થઈ ત્યારે તેના લગ્ન શ્રૃંગી ઋષિ સાથે થયા. એવું કહેવાય છે કે અયોધ્યા છોડ્યા પછી શાંતા ત્યાં પાછી ફરી નહીં. તે રોમપદ અને વર્ષીની પુત્રી તરીકે ઓળખાતી હતી. આ કારણથી આજે પણ રાજા દશરથના સંતાનોમાં માત્ર 4 પુત્રોની જ ગણતરી થાય છે, જેમાં શ્રીરામ સૌથી મોટા કહેવાય છે.
કુલ્લુમાં બનેલું મંદિર
કુલ્લુથી 50 કિમીના અંતરે હજુ પણ શાંતા દેવીનું મંદિર છે. ત્યાં દેવીની મૂર્તિ તેમના પતિ શ્રૃંગી ઋષિ સાથે સ્થાપિત છે. દૂર-દૂરથી ભક્તો અહીં આવે છે અને માતા શાંતા દેવી અને શ્રૃંગી ઋષિની પૂજા કરે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે અહીં શાંતા દેવીની પૂજા કરવાથી ભગવાન શ્રી રામની કૃપા પણ પ્રાપ્ત થાય છે અને સાચા મનથી માંગેલી દરેક મનોકામના પૂર્ણ થાય છે.