પોતાની બહેનના શોખથી પ્રભાવિત આર પ્રજ્ઞાનંદે ખૂબ જ નાની ઉંમરે ચેસને પોતાના જીવનનો એક ભાગ બનાવી લીધો અને તે ઉંમરે રમતની યુક્તિઓ શીખી જ્યારે તેની ઉંમરના મોટાભાગના છોકરાઓને બાળકો કહેવામાં આવે છે. પ્રજ્ઞાનંદ ઉંમરે આ રમતમાં સામેલ થઈ ગયા. માત્ર ત્રણ વર્ષની જ્યારે તેની મોટી બહેન વૈશાલીને આ રમત શીખવવામાં આવી હતી જેથી તે ટીવી પર કાર્ટૂન જોવામાં ઓછો સમય વિતાવે. સોળ વર્ષના પ્રજ્ઞાનંદને હવે ભારતીય ચેસનું ભવિષ્ય માનવામાં આવે છે.
જ્યારે પ્રગુ (મિત્રો અને કોચ તેને પ્રેમથી આ નામથી બોલાવે છે) 2016 માં, માત્ર 10 વર્ષ અને છ મહિનાની ઉંમરે આંતરરાષ્ટ્રીય માસ્ટર બન્યો, ત્યારે તેને ચેસમાં ભારતના ભવિષ્ય તરીકે ઓળખવામાં આવ્યો. તેણે રવિવારે વિશ્વના નંબર વન મેગ્નસ કાર્લસનને હરાવી તેની કારકિર્દીની સૌથી મોટી જીત નોંધાવી હતી.
આમ કરનાર ત્રીજો ભારતીય
પ્રજ્ઞાનંદની સિદ્ધિ ખાસ કરીને એ ધ્યાનમાં રાખીને મોટી છે કે તે વિશ્વનાથન આનંદ અને પી હરિકૃષ્ણ પછી માત્ર ત્રીજો ભારતીય ખેલાડી છે જેણે ડિફેન્ડિંગ વર્લ્ડ ચેમ્પિયન કાર્લસનને હરાવ્યો હતો. પ્રજ્ઞાનંદની ચેસની સફર એવા સમયે શરૂ થઈ હતી જ્યારે મોટાભાગના બાળકોને ખબર પણ નથી હોતી કે તે જીવનમાં શું કરી રહ્યો છે. પોલિયોગ્રસ્ત પિતા રમેશબાબુ અને માતા નાગલક્ષ્મી, જેઓ બેંકમાં કામ કરતા હતા, તેઓ ચિંતિત હતા કે વૈશાલી ટીવી જોવામાં ઘણો સમય પસાર કરે છે.
કોણ જાણતું હતું કે વૈશાલીને જોઈને પ્રગનાનંદમાં રસ જાગશે અને તે આ રમતમાં પોતાનું નામ બનાવશે. રમેશબાબુએ યાદ કર્યું, “અમે વૈશાલીને ચેસમાં પરિચય કરાવ્યો જેથી તેનો ટીવી જોવાનો સમય ઘટાડી શકાય. બંને બાળકોને આ રમત ગમી અને તેણે તેને ચાલુ રાખવાનું નક્કી કર્યું. અમે ખુશ છીએ કે બંને રમતમાં સફળ રહ્યા છે. વધુ મહત્ત્વની વાત એ છે કે, અમને આનંદ છે કે તેઓ રમતનો આનંદ માણી રહ્યાં છે.
તેની પત્નીને શ્રેય
નાગલક્ષ્મી બંનેની સાથે ટુર્નામેન્ટમાં જાય છે અને ઘરે રહીને તેમની મેચ પણ જુએ છે. રમેશબાબુએ કહ્યું, “આનો શ્રેય મારી પત્નીને જાય છે જે તેની સાથે ટુર્નામેન્ટમાં જાય છે અને ખૂબ જ સપોર્ટ કરે છે. તે બંનેની ખૂબ કાળજી રાખે છે.”
ટૂર્નામેન્ટમાંથી વૈશાલીને નવો રસ્તો મળ્યો
19 વર્ષની મહિલા ગ્રાન્ડમાસ્ટર વૈશાલીએ કહ્યું કે ટૂર્નામેન્ટ જીત્યા બાદ ચેસમાં તેનો રસ વધ્યો અને તે પછી તેના નાના ભાઈએ પણ આ રમતને પસંદ કરી. તેણીએ કહ્યું, “જ્યારે હું લગભગ છ વર્ષની હતી, ત્યારે હું ઘણાં કાર્ટૂન જોતી હતી. મારા માતા-પિતા ઇચ્છતા હતા કે હું ટેલિવિઝનમાં ન જાઉં અને તેઓએ મારું નામ ચેસ અને ડ્રોઇંગ ક્લાસમાં લખાવ્યું.
2018માં આ સિદ્ધિ મેળવી હતી
ચેન્નાઈના પ્રજ્ઞાનંદે 2018માં પ્રખ્યાત ગ્રાન્ડમાસ્ટરનો ખિતાબ જીત્યો હતો. આ સિદ્ધિ મેળવનાર તે ભારતનો સૌથી યુવા ખેલાડી હતો અને તે સમયે વિશ્વનો બીજો સૌથી યુવા ખેલાડી હતો.પ્રજ્ઞાનંદ સૌથી યુવા ગ્રાન્ડમાસ્ટર્સની ઓલ-ટાઇમ યાદીમાં પાંચમા ક્રમે છે. ભારતના દિગ્ગજ ચેસ ખેલાડી વિશ્વનાથન આનંદે તેને માર્ગદર્શન આપ્યું તેમાં કોઈ નવાઈ નથી.
કોવિડથી પરેશાન
ગ્રાન્ડમાસ્ટર બન્યા બાદ પ્રજ્ઞાનંદે સતત પ્રગતિ કરી હતી પરંતુ તે પછી કોવિડ-19 મહામારીને કારણે ટૂર્નામેન્ટ બંધ થઈ ગઈ હતી. ગ્રાન્ડમાસ્ટર પોતે અને પ્રજ્ઞાનંદના કોચ આર.બી. રમેશ માને છે કે ટુર્નામેન્ટ વચ્ચેના લાંબા વિરામથી તેમના આત્મવિશ્વાસને અસર થઈ હશે પરંતુ એરથિંગ્સ માસ્ટર્સ ઓનલાઈન સ્પર્ધામાં કાર્લસન સામેની જીતથી તેમનો આત્મવિશ્વાસ વધ્યો હશે.
ક્રિકેટનો પ્રેમ
વૈશાલીએ જણાવ્યું કે પ્રજ્ઞાનંદને ક્રિકેટ પસંદ છે અને જ્યારે પણ સમય મળે છે ત્યારે તે મેચ રમવા જાય છે. ચેસ જોકે તેમનું જીવન છે અને પ્રજ્ઞાનંદની અત્યાર સુધીની સફર અદ્ભુત રહી છે. પ્રજ્ઞાનંદ આનંદનો મોટો ચાહક છે અને પોતે વર્લ્ડ ચેમ્પિયન બનવાની વાત કરે છે. ઉપરાંત તે જાણે છે કે તેને બનાવવા માટે તેને કેટલી મહેનત કરવી પડશે.