નરક ચતુર્દશી 2021ને ચોટી દિવાળી 2021 તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, રૂપ ચૌદસ અથવા કાલી ચતુર્દશી 2021 દિવાળી 2021ના એક દિવસ પહેલા ઉજવવામાં આવે છે.
પૌરાણિક માન્યતાઓ અનુસાર, કાર્તિક કૃષ્ણ ચતુર્દશી 2021ની પૂજા કરવાથી પૂજા પરના તમામ પાપોમાંથી મુક્તિ મળે છે. આ દિવસે સાંજે દીપ દાનની વિશેષ પ્રથા છે, જે યમરાજ માટે કરવામાં આવે છે. આ રાત્રે દીવો કરવા વિશે ઘણી પૌરાણિક લોક માન્યતાઓ છે. એક દંતકથા અનુસાર, આ દિવસે ભગવાન શ્રીકૃષ્ણએ અત્યાચારી દુષ્ટ રાક્ષસ નરકાસુરનો વધ કર્યો હતો અને સોળ હજાર અને એકસો કન્યાઓને મુક્ત કરી હતી અને તેમનું સન્માન કર્યું હતું. આ પ્રસંગે દીવાઓની શોભાયાત્રા કાઢવામાં આવે છે.
ઘણા ઘરોમાં, આ રાત્રે, ઘરના સૌથી વૃદ્ધ સભ્ય દીવો પ્રગટાવે છે અને તેને આખા ઘરમાં ફેરવે છે અને પછી તેને ઘરની બહાર ક્યાંક દૂર લાવે છે. ઘરના અન્ય સભ્યો અંદર રહે છે અને દીવો જોતા નથી. આ દિયાને યમની દિયા કહેવામાં આવે છે, એવું માનવામાં આવે છે કે તેને આખા ઘરની બહાર લઈ જવાથી ઘરની બધી ખરાબીઓ અને કથિત દુષ્ટ શક્તિઓ દૂર થઈ જાય છે.
બીજી વાર્તા એવી છે કે રંતિદેવ નામનો એક સદાચારી અને ધર્મનિષ્ઠ રાજા હતો. તેણે અજાણતાં પણ કોઈ પાપ કર્યું ન હતું, પરંતુ જ્યારે મૃત્યુનો સમય આવ્યો ત્યારે નપુંસકો તેની સામે ઊભા હતા. રાજાએ આશ્ચર્યચકિત થઈને પૂછ્યું, મેં કોઈ પાપ નથી કર્યું, તો પછી તમે મને લેવા કેમ આવ્યા છો કારણ કે તમારા અહીં આવવાનો અર્થ એ છે કે મારે નરકમાં જવું પડશે. કૃપા કરીને મારા પર કૃપા કરો અને મને કહો કે મારા અપરાધને લીધે મારે નરકમાં જવું પડશે, આ સાંભળીને નપુંસકે કહ્યું, હે રાજા, એકવાર એક બ્રાહ્મણ તમારા દરવાજેથી ભૂખ્યો પાછો ફર્યો હતો, આ તે પાપકર્મનું પરિણામ છે. આ પછી રાજાએ નપુંસક પાસે એક વર્ષનો સમય માંગ્યો. રાજાએ ઋષિઓને મોક્ષનો માર્ગ પૂછ્યો. ત્યારે ઋષિએ કહ્યું કે કાર્તિક કૃષ્ણ પક્ષની ચતુર્દશીનું વ્રત કરીને બ્રાહ્મણોને ભોજન કરાવો. જેના કારણે રાજાને પાપમુક્ત થઈને વિષ્ણુ લોકમાં સ્થાન મળ્યું. ત્યારથી ભુલોકમાં પાપ અને નરકમાંથી મુક્તિ માટે કારતક ચતુર્દશીના દિવસે ઉપવાસ પ્રચલિત છે.
આ દિવસના મહત્વ વિશે કહેવામાં આવે છે કે આ દિવસે સૂર્યોદય પહેલા જાગીને તેલ લગાવવું જોઈએ અને પાણીમાં ચિરચિરીના પાનથી સ્નાન કરવું જોઈએ અને વિષ્ણુ મંદિર અને કૃષ્ણ મંદિરમાં ભગવાન વિષ્ણુના દર્શન કરવા જોઈએ. તેનાથી પાપ કપાય છે અને રૂપની સુંદરતા પ્રાપ્ત થાય છે.